ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 12 ਅਕਤੂਬਰ – ਗਲੋਬਲ ਹੰਗਰ ਇੰਡੈਕਸ (GHI) 2023 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 125 ਵਿੱਚੋਂ 111 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, 2022 ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਘਟਾ ਕੇ 107 (121 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ) ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ (102), ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ (81), ਨੇਪਾਲ (69ਵੇਂ) ਅਤੇ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ (60) ਨੇ ਸੂਚਕਾਂਕ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਲਮੀ ਭੁੱਖ ਇੰਡੈਕਸ 2023 ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 111ਵੇਂ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ “ਭੁੱਖ” ਦਾ ਇੱਕ ਗਲਤ ਮਾਪ ਹੈ, ‘ਭੁੱਖ’ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਇੰਡੈਕਸ ‘ਚ ਕਈ ਨੁਕਸ ਹਨ ਤੇ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅਸਲ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ।
ਮਹਿਲਾ ਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੰਡੈਕਸ ਵਿੱਚ ‘ਗਿਣਤੀਆਂ ਮਿਣਤੀਆਂ ਦੇ ਢੰਗ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਊਣਤਾਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਹ ਗ਼ਲਤ ਇਰਾਦੇ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।’ ਗਲੋਬਲ ਹੰਗਰ ਇੰਡੈਕਸ-2023 ਵਿੱਚ 125 ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ 111ਵੇਂ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਦਰਜਾਬੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ GHI 2023 ਨੇ 2018-22 ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ 18.7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਦਰ 16.6 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਰ 3.1 ਫੀਸਦੀ ਰਹੀ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 15 ਤੋਂ 24 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿਚ ਅਨੀਮੀਆ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਨ 58.1 ਫੀਸਦੀ ਰਿਹਾ।
ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਮੁੱਚਾ ਸਕੋਰ ਰੈਂਕਿੰਗ ਵਿੱਚ 28.7 ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਗਲੋਬਲ ਹੰਗਰ ਇੰਡੈਕਸ ਗਲੋਬਲ, ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਾਪਣ ਅਤੇ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਸਕੋਰ ਚਾਰ ਕੰਪੋਨੈਂਟ ਸੂਚਕਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲਾਂ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ: ਕੈਲੋਰੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੁਪੋਸ਼ਣ, ਬੱਚੇ (5 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ) ਉਚਾਈ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਸਟੰਟਿੰਗ, ਬੱਚੇ (5 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ) ਭਾਰ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਬਰਬਾਦੀ, ਅਤੇ ਬਾਲ ਮੌਤ ਦਰ (ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ)। ਚਾਰ ਸੂਚਕਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ, ਇੱਕ GHI ਸਕੋਰ ਭੁੱਖ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹੋਏ 100-ਪੁਆਇੰਟ ਸਕੇਲ ‘ਤੇ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 0 ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੰਭਵ ਸਕੋਰ ਹੈ (ਭੁੱਖ ਨਹੀਂ) ਅਤੇ 100 ਸਭ ਤੋਂ ਮਾੜਾ ਹੈ।
ਇਹ ਗਲੋਬਲ ਹੰਗਰ ਇੰਡੈਕਸ (GHI) ਦਾ 18ਵਾਂ ਸਾਲਾਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੰਸਰਨ ਵਰਲਡਵਾਈਡ ਅਤੇ ਵੈਲਥੰਗਰਹਿਲਫ ਦੁਆਰਾ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਹੈ।
ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੀ GHI ਲੜੀ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਦੀ ਹੈ – ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ – ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਪੌਟਲਾਈਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਲੋੜ ਹੈ। 2023 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਈ ਓਵਰਲੈਪਿੰਗ ਸੰਕਟਾਂ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਗਿਰਾਵਟ, ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਜਲਵਾਯੂ ਆਫ਼ਤਾਂ ਅਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੇ ਭੁੱਖ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੁਝ 43 ਦੇਸ਼ ਭੁੱਖ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਪੱਧਰ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਜਵਾਨੀ ਅਤੇ ਭੁੱਖ
ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਆਬਾਦੀ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਖੁਰਾਕੀ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ – ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਅਤੇ ਮੱਧ-ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੀ 42% ਆਬਾਦੀ 25 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।
