ਆਕਲੈਂਡ, 6 ਅਕਤੂਬਰ (ਕੂਕ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਚਾਰ) – ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦਰਮਿਆਨ ਰਸਮੀ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ 70ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਦੌਰੇ ‘ਤੇ ਹਨ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨੈਨੀਆ ਮਾਹੂਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਐੱਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਦੀ ਰਸਮੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਰਾਜਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ਸਬੰਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋਈ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਇੱਕਜੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੀਤੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀਪੂਰਣ ਨਾ ਹੋਣ ਲਈ ਉਸ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੁਵੱਲੀ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਨੈਨੀਆ ਮਾਹੂਤਾ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਵਿਚਾਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਵਿਡ ਲੌਕਡਾਉਨ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਪਿਆ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੇ ਬੰਦ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਸਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਉਠਾਇਆ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਜੋ ਛੁੱਟੀਆਂ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਸੀਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਵਾਲਾ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰੇ। ਅਸੀਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਹੁਨਰ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝ ਹੈ’। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੈਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਵੇ ਜੋ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ’। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੀ-ਕੋਵਿਡ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਪੂਰਾ ਭਰੋਸਾ ਹੈ ਕਿ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇਗੀ ਅਤੇ ਸਹਿ ਜਵਾਬ ਦੇਵੇਗੀ।
ਆਪਣੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਮਾਹੂਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮੰਤਰੀ ਮਾਈਕਲ ਵੁੱਡ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਮੈਂ ਮੰਤਰੀ (ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਜੈਸ਼ੰਕਰ) ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੋ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਉਠਾਈਆਂ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਰਜਿਸਟਰ ਕਰ ਲਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮੰਤਰੀ ਕੋਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵਾਂਗੇ’। ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਮਾਹੂਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਵਾਸੀ ਬਣਨ ਲਈ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀ-ਕੋਵਿਡ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਵਾਪਸੀ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਸ਼੍ਰੀ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਾਊਥ ਪੈਸੀਫਿਕ ਅਤੇ ਇੰਡੋ-ਪੈਸੀਫਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਸਮੇਤ ਵੱਡੀ ਤਸਵੀਰ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪੈਸੀਫਿਕ ਆਈਲੈਂਡ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ ਆਫ਼ ਚਾਈਨਾ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਵਿਚਾਰੇ ਗਏ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਚ ਹਵਾਈ ਸੰਪਰਕ (ਮਤਲਬ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿੱਧੀਆਂ ਉਡਾਣਾਂ) ਅਤੇ ਦੋਸਤੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝ ਬਾਰੇ ਵੀ ਗੱਲ ਹੋਈ।
ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਮਾਹੂਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਆਟੋਏਰੋਆ ਦੀ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਫੇਰੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਕਾਰਵਾਈ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦਰਮਿਆਨ ਰਸਮੀ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ 70ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਹੈ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਲਈ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਤਰਜੀਹੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ 2021 ਤੱਕ ਇਹ ਸਾਡਾ 16ਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਪਾਰਕ ਭਾਈਵਾਲ ਸੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹਾਂ। ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਮਾਹੂਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, “ਭਾਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਸਾਡੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 5% ਜਾਂ ਲਗਭਗ 240,000 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਆਕਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 10% ਹੈ। ਇਹ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੀ ਸਾਡੀ 5ਵੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ”।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਸਾਡਾ ਜ਼ੋਰ ਰਸਮੀ ਐਫਟੀਏ ਤੋਂ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਵੱਲ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਖ਼ਾਸ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੇ ਮੌਕੇ ਲੱਭ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਅਤੇ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ।
ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਮਾਹੂਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡਾ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਦੀ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਫੇਰੀ 21 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਯਾਤਰਾ (ਪਿਛਲੀ ਫੇਰੀ 2001 ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੀ) ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੇ ਮੁੜ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਮੁੜ ਜੁੜਣ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਦੀ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਪਿਛਲੀਆਂ ਦੋ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰੀ ਡੈਮੀਅਨ ਓ’ਕੋਨਰ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਮਾਹੂਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਰਗੇ ਨਵੇਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੋਈ। ਅਸੀਂ ਆਰਥਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਹੋਈ। ਅਸੀਂ ਉੱਚ-ਹੁਨਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਭਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਲਈ ਨਿਵਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਮਾਰਗ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਉੱਚ-ਹੁਨਰਮੰਦ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਗ੍ਰੀਨ ਲਿਸਟ ਰਾਹੀਂ ਮੌਕੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੇਅਰੀ ਫਾਰਮ ਮੈਨੇਜਰਸ ਅਤੇ ਆਈਸੀਟੀ ਰੋਲ। ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਮਾਹੂਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੌਰ ਗੱਠਜੋੜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵੱਲ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੀ ਤਰੱਕੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਨੇ 2015 ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਨਵੇਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਗੱਠਜੋੜ ਖੋਜ, ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੈਸੀਫਿਕ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਿਫ਼ਾਇਤੀ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਲਈ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਜੁਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਗ੍ਰੀਨਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ‘ਤੇ ਗਲੋਬਲ ਰਿਸਰਚ ਅਲਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਬਾਰੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਗ੍ਰੀਨਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵਧਾਏ ਬਿਨਾਂ ਵਧੇਰੇ ਭੋਜਨ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭਣ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਖੋਜ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੀਏ।
