ਵੈਲਿੰਗਟਨ, 19 ਮਈ – ਇੱਥੇ 13 ਮਈ ਨੂੰ ਫਿਜ਼ੀ ‘ਗਿਰਮਿਟ ਡੇਅ’ ਦੀ ਪੂਰਵ ਸੰਧਿਆ ‘ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤੀ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਮੁਕਤੇਸ਼ ਪਰਦੇਸ਼ੀ ਨੇ ਲੇਖਕਾ ਸੁਨੀਤਾ ਨਾਰਾਇਣ ਦੇ ਗਿਰਮਿਟ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪੁਸਤਕ ‘ਐਕਰੋਸ ਦਿ ਕਾਲਾਪਾਨੀ ਉੱਤਰ ਪਰਦੇਸ ਟੂ ਫਿਜ਼ੀ’ ਦੀ ਘੁੰਢ ਚੁਕਾਈ ਕੀਤੀ। ਗੌਰਤਲਬ ਹੈ ਕਿ 14 ਮਈ 1879 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਤੋਂ 498 ‘ਗਿਰਮਿਟੀਆਂ’ ਜਾਂ ਇੰਡੈਂਟਰਡ ਲੇਬਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪਹਿਲਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਜਹਾਜ਼ ‘ਲੀਓਨੀਡਾਸ’ ਫਿਜ਼ੀ ਪਹੁੰਚਿਆ ਸੀ।
‘ਗਿਰਮਿਟੀਆ’ ਜਾਂ ਇੰਡੈਂਟਰਡ ਲੇਬਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਨਾਮ ਹੈ ਜੋ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਾਲੋਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਵੱਸ ਗਏ ਸਨ। GIRMIT ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ ‘ਐਗਰੀਮੈਂਟ’ ਦਾ ਇੱਕ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਕਰਾਰਨਾਮੇ ਜਾਂ ਗਿਰਮਿਟ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮਜ਼ਦੂਰ ‘ਗਿਰਮਿਟੀਆ’ ਸੀ। ਫਿਜ਼ੀ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਾਲੋਨੀ ਵੱਲੋਂ 60,965 ਦੇ ਲਗਭਗ ਭਾਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਗੰਨੇ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਮਜ਼ਦੂਰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਨਪੜ੍ਹ ਸਨ, ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ‘ਗਿਰਮਿਟ’ (ਸ਼ਬਦ ‘ਸਮਝੌਤੇ’ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ‘ਗਿਰਮਿਟੀਆ’ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਗਿਰਮਿਟੀਆ ‘ਜਹਾਜ਼ੀਆਂ’ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਉਸ ਸਮੇਂ ਗ਼ੁਲਾਮ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਇੰਡੈਂਟਚਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਫਿਜ਼ੀ, ਮਾਰੀਸ਼ਸ, ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਰੇਬੀਅਨ (ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਤ੍ਰਿਨੀਦਾਦ ਅਤੇ ਟੋਬੈਗੋ, ਗੁਆਨਾ, ਸੂਰੀਨਾਮ ਅਤੇ ਜਮਾਇਕਾ) ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿਜਾਏ ਗਏ ਸਨ।
